یکی از نمایندگان مجلس خبر داده است که طرح الزام دولت به کاهش یک سوم صادرات نفت به امضای هجده نماینده مجلس شورای اسلامی رسیده و قرار است در قالب اینطرح دوفوریتی به مقابله با تحریم‌ها بروند.
هرچند کمیسیون انرژی مجلس نهم، شامل افرادی با تخصص و سابقه کار در حوزه انرژی است، متأسفانه، نیمی از نمایندگان آن، نخستین برخوردشان با موضوعات انرژی در مجلس نهم اتفاق افتاده و به همین سبب، در ماه‌های اخیر به بازدید از مراکز مرتبط با بخش انرژی از جمله شرکت مپنا و میدان گازی پارس جنوبی رفته‌اند تا به قول وزیر نفت، آشنایی نمایندگان کمیسیون تخصصی انرژی، وزارت نفت را در پیشبرد اهداف صنعت نفت که امروز در شرایط سختی واقع شده، یاری کند.
تصویری از بازدید اعضای کمیسیون انرژی از شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی (مپنا)
برای نمونه، همین نماینده، چندی پیش در گفت‌وگو با یک خبرگزاری، خبر از تهیه طرحی داده بود که بر پایه آن، صادرات نفت کشور از چهار میلیون بشکه به دو میلیون در روز کاهش یابد. این در حالی است که کل ظرفیت تولید نفت کشور، نزدیک چهار میلیون بشکه در روز است و میزان صادرات نفت با همه زحمات وزارت نفت در اوضاع کنونی، حداکثر در حدود کمتر از دو میلیون بشکه در روز است و در ماه‌های گذشته حتی عدد هشتصد هزار بشکه در روز هم برای آن ذکر شده است.
نمونه دیگری از این اظهارات غیرواقع‌بینانه، واکنش یکی دیگر از اعضای کمیسیون انرژی مجلس بود که پس از طرح موضوع تحریم بستن قرارداد گازی با ایران از سوی اروپا گفته بود که ایران شیرهای گاز را به روی اروپا می‌بندد و این در حالی است که ایران به غیر از ترکیه، به هیچ کشوری در اروپا گاز صادر نمی‌کند.حال همین نماینده که در بالا ذکر یکی از اظهارات وی در باب الزام دولت به کاهش صادرات نفت از چهار میلیون بشکه به دو میلیون بشکه در روز رفت، خبر داده که هجده تن از نمایندگان مجلس، طرح دو فوریتی در دستور کار دارند تا یک سوم صادرات نفت را کاهش دهند.
این نمایندگان در مقدمه توجیهی طرح خود آورده‌اند که:
1 ـ باید از نفت به عنوان فرصتی برای پیشبرد و پیشرفت کشور استفاده کرد، اما تحریم مشکل درست کرده است. با این طرح تهدید تحریم‌ها به فرصت تبدیل می‌شود.
2 ـ مواد 117 و 234 قانون برنامه پنجم، ضرورت کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را مورد اشاره قرار داده است.
3 ـ با افزایش نرخ ارز، عواید دولت از صادرات نفت تا سه برابر افزایش یافته و بنابراین، کاهش صادرات، در بودجه دولت خللی پدید نمی‌آورد.
4 ـ کشورهای اروپایی در فصل سرد نیاز زیادی به نفت دارند، پس تصویب این طرح پاسخی مناسب و متقابل به اقدام نکوهیده آنهاست.
5 ـ با این طرح نفت برای نسل‌های آتی باقی خواهد ماند.
بنابراین با توجیهات آمده، دولت موظف است در راستای اهداف برنامه پنجم توسعه و اهداف کلی نظام برای استقلال ملی و بنا به ضرورت زمان کنونی، صادرات نفت را به میزان یک سوم، نسبت به سال گذشته (1390) کاهش دهد و با توجه به نرخ ارز حق کاهش بیشتر از صادرات نفت را هم دارد.
در حالی که می‌شود خرواری استدلال را در ازای چنین طرح ناپخته‌ای مطرح کرد، تنها اشاره به موارد زیر برای مخالفت با طرح آقایان نماینده کافی خواهد بود.
1ـ انتهای طرح نمایندگان دعوت دولت به چرخه دور از منطق کاهش درآمدهای ارزی و افزایش افسارگسیخته نرخ ارز است که به تازگی پس از آسیب‌های فراوان و با مشقت زیاد در حال رام شدن تدریجی است.
2 ـ بنا به دلایل امنیت ملی، اقتصادی و تغییرات مداوم، آمار روشنی از صادرات نفت در اختیار نیست و رقم صادرات همواره در حال تغییر است، حال دولت باید با چه روشی برای کاهش صادرات از عددی کوچکتر به عدد تقریبی 1.6 میلیون بشکه، معادل دو سوم صادرات پارسال برسد؟!
3 ـ دولت خود یکی از مصرف کنندگان مهم ارز است. رابطه روشنی بین افزایش نرخ ارز در این مورد و کمک به بودجه دولت وجود ندارد.
4 ـ چنین طرحی خلاف صریح اصل 75 قانون اساسی است که می‌گوید: «طرحهای قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن راه جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد».
5 ـ در چشم انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404، حفظ جایگاه ظرفیت دومین تولیدکننده نفت خام در اوپک و دستیابی به جایگاه اول منطقه به لحاظ ظرفیت پالایشی لازم دانسته و در عین حال تأکید شده است که باید شدت انرژی در کشور کاهش یابد.
حال باید از نمایندگان محترم پرسید که احیانا بین افزایش ظرفیت‌های تولیدی کشور، بهینه‌سازی مصرف در داخل و تلاش برای محروم کردن واردکنندگان خارجی از صادرات نفت ایران تناقضی نمی‌بینند؟ آیا نمایندگان محترم بند پنجم، توجیهات خود را در تناقض با تکالیف سند چشم‌انداز نمی‌بینند؟
6 ـ تأسف بار، برداشت نادرست نمایندگان محترم از قانون برنامه پنجم توسعه است که از جمله در ماده 117 خود که به غلط مورد اشاره این نمایندگان قرار گرفته است، به موضوع مالیات‌ها اشاره و تأکید کرده که مالیات باید جایگزین نفت در اعتبارات هزینه‌ای بودجه شود و در ماده 234 به ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر برای رسیدن به ارقام بالای رشد اقتصادی اشاره کرده و لازم دانسته است که نقش نفت نه در درآمد دولت بلکه در هزینه‌های مصرفی دولت کاهش یابد.
اکنون جای این پرسش است که طراحان محترم، چگونه از تأکید بر افزایش درآمد مالیاتی و اصلاح اقتصاد کشور به نابودی صادرات انرژی کشور رسیده‌اند؟
7 ـ بندهای متعددی از توجیهات نمایندگان، نشان می‌دهد که آنها دست‌کم آگاهی از بازار جهانی نفت را ندارند و تصمیم عجیب خود را در پناه عبارات دهان پرکنی چون تبدیل مشکل به فرصت و نیز تلاش مذبوحانه اروپا و سرمای فصل سرد پنهان کرده‌اند.
در حالی که تقریبا هر ناظر معمولی بازار نفت می‌داند که رقبای ایران تلاش فراوانی دارند، بازار صادرات نفت ایران را به دست آ‌ورند، اصلی‌ترین مشتریان ایران غیر اروپایی هستند، میزان واردات نفت اروپا از ایران، کمتر از یک سوم مورد نظر نمایندگان است، ایران تلاش دارد تا آنجا که می‌شود، سیر طبیعی صادرات نفت خود را نگه دارد، فرضیه وابستگی اروپا در فصل سرد به نفت ایران سست است و ... .
حال طرح نمایندگان کدام تلاش مذبوحانه اروپا را سرکوب و کدام تهدید را در چند ماه به فرصت تبدیل می‌کند؛ خدا می‌داند.
