کافه فرهنگ

کتاب خرمگس با عنوان اصلی The Gadfly اثری از اتل لیلیان وینیچ است که برای اولین بار در سال 1897 منتشر شد. پدر اتل لیلیان وینیچ پروفسور ریاضیات بود و مادرش درباره مسائل اجتماعی مقالاتی می‌نوشت. جرجی اورست، عموی مادر او، جغرافیدان مشهوری بود و مرتفع‌ترین قله جهان نیز، به پاس تحقیقات وی، در سلسله جبال هیمالیا، «اورست» نام گذاری شده است.

کتاب خرمگس تاکنون به هلندی، آلمانی، لهستانی، عبری، روسی، فرانسوی، چینی، مجارستانی، ژاپنی و بیش از بیست زبان دیگر ترجمه شده است.

خسرو همایون‌پور – مترجم کتاب – مقدمه مهمی نوشته است که برای فهم هرچه بهتر کتاب لازم است. ما نیز برای اینکه خلاصه داستان کتاب خرمگس را بهتر بازگو کنیم، قسمتی از این مقدمه را در اینجا نقل می‌کنیم:

[ لینک: روح پراگ – مجموعه مقالاتی از ایوان کلیما ]

خلاصه کتاب خرمگس

شخصیت اصلی این رمان، آرتور است. پسر جوانی که گذشته مبهی دارد و شاگرد مونتانلی، پدر روحانی و مدیر آموزشگاه طلاب است. رابطه آرتور با مونتانلی چیزی بیش از یک رابطه شاگرد و استادی است و به نظر می‌رسد پیوند عمیقی میان آن‌ها برقرار باشد. آرتور پدر و مادر خود را از دست داده است و چند برادر ناتنی دارد که با آن‌ها رابطه خوبی ندارد. کودکی را در تنهایی سپری کرده و به همین خاطر تا این حد با پدر روحانی رابطه خوبی دارد.

آرتور در قسمتی از کتاب، در مورد پدر روحانی چنین می‌گوید:

آرتور عضو سازمان «ایتالیای جوان» نیز می‌باشد. جمعیتی که هدف آن بیرون راندن ارتش اتریش از کشور با کمک مردم است. اما از مسائل و کارهایی که در این سازمان انجام می‌دهد، کلمه‌ای با پدر روحانی صحبت نمی‌کند و به شکلی سازمان «ایتالیای جوان» خط قرمز اوست. در همین حال او دلباخته دختری به نام جما هم هست اما جما عاشق یکی دیگر از افراد سازمان «ایتالیای جوان» یعنی بولا است.

در ادامه، با نقشه‌ زیرکانه جاسوسان اتریش، آرتور ناخواسته و بدون اینکه بداند در دام افتاده است، حقایقی را در رابطه با سازمان فاش می‌کند که منجر به دستگیری بولا نیز می‌شود. طی یک سری از اتفاقات، آرتور مجبور به فرار از کشورش می‌شود. فراری که زندگی‌اش را به جهنم تبدیل می‌کند.

سیزده سال بعد، آرتور با نام مستعار خرمگس وارد داستان می‌شود. کسی که «ایتالیای جوان» او را به خاطر مهارت‌هایی که دارد استخدام می‌کند. اما اکنون کسی او را نمی‌شناسد. چهره و بدن او در اثر سختی‌ها و زخم‌ها به کلی عوض شده و او را به آدم دیگری تبدیل کرده است. ولی چیزی که همچنان در وجود آرتور شعله‌ور است، ایمان او به آزادی ایتالیا و عشق‌اش به جماست.

همه‌ی آنچه که در اینجا به شکل خلاصه بیان شد، به نحوی مقدمه داستان است و داستان کتاب بسیار هیجان‌انگیزتر دنبال می‌شود.

[ لینک: سربازان سالامیس ]

درباره کتاب خرمگس

این رمان، یک کتاب سیاسی، عاشقانه و ضدمذهبی است که بین عموم مردم جهان، جنبه سیاسی آن بیشتر مورد توجه است و به قول مترجم:

مردم علاقه‌مند به کتاب آن را می‌خواندند و باز می‌خواندند، و شبها با مشتهای گره کرده بر سر آن می‌گریستند و صبحها با دیدگان خونبار، قلبهای مشتعل و آماده استقبال از مرگ، به خاطر آزادی ملت خود روز را از سر می‌گرفتند.

به اعتقاد من، خرمگس یک رمان خوب و چالشی است. اتل لیلیان وینیچ داستان را عالی روایت می‌کند و در کنار یک روایت جذاب، کاری می‌کند که به موضوعاتی فکر کنید که ممکن است تا به حال به آن فکر نکرده‌اید.

همان‌طور که در مقدمه مترجم اشاره می‌شود، (که در ابتدای همین مطلب نیز آمده است) کتاب در مورد شورش مردم و یا قیام مسلحانه نیست و بیشتر معطوف قهرمان داستان است. ماجراها و اتفاقاتی که بر قهرمان داستان گذشته و موضوعاتی که او را به یک خرمگس تبدیل می‌کند بسیار برجسته است و به خوبی روایت می‌شود. آرتور نماد یک فرد انقلابی است که از اعماق وجودش به کار خود باور دارد. کارهای او از روی آگاهی و با ایمان قلبی است. تلاش او تاثیر گذاشتن بر مردم ایتالیا برای قیام است، ولو اینکه این مردم، در عمیق‌ترین خواب‌ها باشند. آرتور یک خرمگس واقعی برای ایتالیا است که حتی دشمنان و نگهبانانی را که در زندان مراقب او هستند تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در تله‌ای که جاسوسان اتریشی برای آرتور ترتیب داده بودند، نقش یک کشیش بسیار مهم بود و در کنار این موضوع، حقایقی که مونتانلی آن‌ها را از او مخفی کرده بود، باعث می‌شود که آرتور از مسیحیت و آموزه‌های کلیسا فاصله گیرد و همین جنبه ضدمذهبی داستان را شکل می‌دهد. جنبه‌ای که در آخر کتاب خود را نشان می‌دهد. وینیچ در رمان، آنچنان چهر‌ه‌ای از قهرمان داستان می‌سازد که وقتی مسیح در برابر او قرار می‌گیرد، این مسیح است که مجبور به ترک صحنه می‌شود.

با وجود همه‌ این موارد، نویسنده موضوع عشق را در لابلای صفحات کتاب چنان زیبا روایت می‌کند که از خواندن کتاب خسته نمی‌شوید.

پیشنهاد می‌کنم اگر به رمان‌های سیاسی علاقه دارد، مطالعه این کتاب را به هیچ‌وجه است دست ندهید.

نکته آخر اینکه، معرفی این کتاب براساس چاپ چهاردهم در سال 1388 است و چاپ جدید کتاب ممکن است طراحی جلد متفاوتی داشته باشد.

[ لینک: رمان مزرعه‌ی حیوانات – معرفی همراه با اینفوگرافیک ]

جملاتی از متن کتاب خرمگس

فایده پیمانها چیست، این پیمانها نیستند که در میان مردم بستگی ایجاد می‌کنند. اگر انسان احساسی خاص نسبت به چیزی داشته باشد، این احساس او را بدان وابسته می‌سازد؛ ولی اگر چنان احساسی در او نباشد هیچ عاملی قادر به ایجاد چنان وابستگی‌ای نخواهد بود. (کتاب خرمگس – صفحه 36)

سلول مجازات، یک دخمه زیرزمینی تاریک، مرطوب و کثیف بود و به‌جای برسر عقل آوردن آرتور، او را خشمگین‌تر ساخت. خانه پرتجملش او را نسبت به نظافت شخصی سخت مشکل‌پسند کرده بود؛ لذا اولین تاثیرات دیوارهای لزج و پوشیده از حشره، کف انباشته از توده‌های کثافت و زباله، بوی وحشتناک قارچ، گنداب و چوب پوسیده، آن‌قدر قوی بود که سرهنگ آزرده خاطر را راضی سازد. (کتاب خرمگس – صفحه 76)

این را نیز به خاطر داشته باشید که روح لال است – صدایی ندارد که فریاد برآورد – باید تحمل کند، تحمل کند و باز تحمل کند. (کتاب خرمگس – صفحه 191)

اگر شما به فکر مردم پی می‌برید، از خواندن محتوای آن نیز نباید آرزده شوید. (کتاب خرمگس – صفحه 228)

بدون تردید، هرآنچه را که یک انسان می‌توانست، متحمل شده بود؛ قلبش به میان گل و لای کشیده و به زیر پای عابران لگدکوب شده بود. در روحش نقطه‌ای وجود نداشت که در آنجا نشانی از تحقیر کسی نباشد، که در آنجا استهزای کسی داغ خود را به جای ننهاده باشد. (کتاب خرمگس – صفحه 285)

-فقط برای پنج دقیقه، جدی باش! وانگهی، موضوع مرگ و زندگی در پیش است. -عزیزم! حتی برای دو دقیقه هم جدی نخواهم بود؛ مرگ و زندگی هیچ‌کدام ارزش آن را ندارد. (کتاب خرمگس – صفحه 305)

ما مرتدین بر این عقیده‌ایم که اگر مردی ناگزیر از تحمل چیزی است، باید آن را به بهترین وجهی تحمل کند؛ و اگر در زیر آن پشت دو تا نماید، وای بر احوال او. اما یک مرد مسیحی، مویه‌کنان، به خدا یا مقدسین خود روی می‌آورد؛ و اگر آنان یاری‌اش ندادند، متوجه دشمنان خود می‌شود؛ او همیشه قادر به یافتن پشتی است که بار خود را بر آن انتقال دهد. (کتاب خرمگس – صفحه 376)

برای انسان، عشقی والاتر از آن نیست که به‌خاطر یارانش دست از زندگی خود بشوید. (کتاب خرمگس – صفحه 408)

مشخصات کتاب

• عنوان: کتاب خرمگس
• نویسنده: اتل لیلیان وینیچ
• ترجمه: خسرو همایون‌پور
• انتشارات: امیرکبیر
• تعداد صفحات: 423
• قیمت چاپ چهاردهم – سال 1388: 4000 تومان